Pełzanie

to zjawisko powolnej, trwałej deformacji materiału pod wpływem długotrwałego działania obciążenia, szczególnie w podwyższonych temperaturach. Jest istotne w inżynierii materiałowej, zwłaszcza w przypadku konstrukcji pracujących w ekstremalnych warunkach, takich jak turbiny, kotły czy silniki lotnicze.

Etapy pełzania:

• Pełzanie początkowe (pierwszy etap) – szybkość odkształcenia maleje z czasem (deformacja stabilizuje się).

• Pełzanie stacjonarne (drugi etap) – prędkość odkształcenia jest stała, a materiał zachowuje się przewidywalnie.

• Pełzanie przyspieszone (trzeci etap) – odkształcenie rośnie wykładniczo aż do zniszczenia materiału.

Czynniki wpływające na pełzanie:

• Temperatura – wyższa temperatura przyspiesza pełzanie (np. w silnikach odrzutowych).

• Naprężenie – większe obciążenie powoduje szybszą deformację.

• Czas działania sił – im dłuższe obciążenie, tym większe odkształcenie.

• Rodzaj materiału – metale, polimery i ceramika mają różną odporność na pełzanie.

Zastosowanie badań pełzania:

• Projektowanie wytrzymałych konstrukcji (np. rurociągów, turbin, mostów).

• Ocena żywotności materiałów w ekstremalnych warunkach.

• Badania nad nowymi stopami metali i kompozytami odpornymi na pełzanie.

Pełzanie jest szczególnie istotne w przemyśle lotniczym, energetycznym i budowlanym, gdzie długotrwałe obciążenia i wysokie temperatury mogą prowadzić do awarii konstrukcji.

powrót